Neden Hep Erteleriz?
Günümüzde hızla değişen yaşam koşulları bazen bireyleri değişim karşısında uyum sağlamaya zorlayabilmektedir. Bu durum bireylerde erteleme davranışına neden olabilmektedir. İstanbul Okan Üniversitesi Hastanesi Psikoloji Bölümü’nden Dr. cln. Ps. Müge Leblebicioğlu Arslan, erteleme davranışı hakkında bilgi verdi.
tecrübe. cln. Ps. Müge Leblebicioğlu Arslan, “Gün içinde sağlık, duygusal durum ya da bireysel faktörler gibi belirli olay ya da durumlara bağlı olarak hepimiz erteleyebiliriz. Ancak yapabileceğimiz veya ertesi güne devredebileceğimiz her iş, erteleme bozukluğumuz olduğu anlamına gelmez.
Erteleme, öngörülebilir olumsuz sonuçlara rağmen istenen davranışı bilinçli olarak gerçekleştirememektir. Erteleme davranışını bireylerin işlerini zamanında yapmaması veya yapmaktan kaçınması olarak tanımlayabiliriz. Erteleme davranışının kişinin tüm yaşamında belirli olay veya durumlardan daha yaygın olması ve yaşamını önemli ölçüde etkilemesi müdahale için değerli bir faktördür.
“Ertelemenin başlı başına bir ruhsal hastalık olmadığını ancak müdahale edilmezse bir ruhsal hastalığın ve devamının bir sonucu olabileceğini söyleyebilirim.”
tecrübe. cln. Ps. Leblebicioğlu Arslan, “Erteleme davranışı kısa vadede kişiyi rahatlatsa da uzun vadede işlevsiz sonuçlara yol açabilir. Ödüllendirilen davranışlar tekrarlanma eğilimindedir. Yapmamız gereken şey bazen sinir bozucu ve bunaltıcı olabilir ve bundan kaçınmak için ertelediğimiz zaman, süreksiz bir rahatlama hissederiz. Bu rahatlama hissi, insanlar için bir ödülle ilgilidir ve gerçekleştiğinde her zaman erteleme alışkanlığı ediniriz. İnsan bu rahatlama hissine kısa vadede alışırsa ve bundan hep kaçınmaya başlarsa, uzun vadede istek ve ideallerinden uzaklaşır.
“Psikolojik bozukluklara neden olabilir”
tecrübe. cln. Ps. Leblebicioğlu Arslan, “Ertelemenin sonuçları bireylerin sadece o anki günlük işlerini değil, bireylerin fiziksel, sosyal ve ruhsal yönlerini de tamamen olumsuz yönde etkileyebiliyor. Uzun vadede bu durum bireylerin yaşamdan aldıkları doyumu azaltmakta ve depresyon, kaygı, yüksek tansiyon algısı gibi psikolojik belirtilere neden olmakta; Uyku bozukluğu ve şiddetli ağrı gibi fiziksel semptomlara ve kendine inanç eksikliği ve sosyal geri çekilme gibi sosyal semptomlara neden olabilir.
Ertelemeye neden olan faktörler/tetikleyiciler:
- Zaman yönetiminde sorun yaşayanlar
- Mükemmeliyetçi kişilik yapısına sahip kişiler
- Gerçekçi ve ulaşılabilir hedefler belirlemeyen insanlar
- Başarısızlık korkusu, yetersizliğe yüksek inancı veya düşük benlik saygısı olan insanlar
- Konsantre olmakta zorluk çeken, dikkat eksikliği çeken veya kolayca sıkılan dürtüsel insanlar
- Erken devirden bu yana sorumluluk verilmeyen kişiler
- İhtiyaçları sürekli başkaları tarafından karşılanan insanlar
- Sosyal medyayı yoğun kullanan bireylerde patolojik boyutta erteleme davranışı olasılığının yüksek olduğu söylenebilir.
Erteleme Davranışını Önlemek İçin Neler Yapılabilir?
- Öncelikle varsa ertelemeye yol açan yaşam koşulları belirlenmelidir.
- İkincisi, gerçekçi, ulaşılabilir, olumlu ve esnek bir hedef oluşturmaya özen gösterilmelidir.
- Genel hedefler yerine zaman ve öncelik sırasına göre belirli hedefler belirlenmelidir.
- Ya hep ya hiç niyetinden ziyade esnek niyetlere yönelmek son derece değerlidir. Örneğin iki saat çalışmayı hedefleyen ancak bu konuda erteleme davranışı sergileyen bir öğrenci hiç çalışmamak yerine yarım saat de olsa ders çalışmak için adım atabilir hatta kitaplarını masaya koyabilir. bu adımların ortasında
- Aynı anda birden fazla hedef yerine tek bir amaca odaklanmanın erteleme davranışına müdahalede değerli bir adım olduğunu söyleyebilirim. Özellikle bir amacı gerçekleştirmekte zorluk çekiyorsanız birden fazla davranışı aynı anda gerçekleştirmek kişiyi daha fazla yorabilir ve ertelemeyi beraberinde getirebilir.
- Ertelediğiniz davranış için yakınlarınızdan temel almak.
- Tüm bu adımlara rağmen erteleme davranışınızın devam ettiğini ve bu durumun günlük hayatınızdaki işlevselliğinizi olumsuz etkilemeye başladığını düşünüyorsanız, psikoterapi takviyesi almanız zihinsel yeterliliğinizi sağlamanız açısından oldukça değerli olacaktır.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
